Heeft u dat nu ook? Dat u bewust of toevallig eens terugkomt in een plaats uit uw kinderjaren en ontdekt dat alles veel kleiner is dan in uw herinnering? Een paar jaar geleden kwam ik nog eens terug in een dorpje waar ik in 1935 heb gewoond. Mijn ouders verhuisden in dat jaar van Groningen naar Winsum, waar mijn vader een dorpscafé overnam. Het was, zelfs voor mij, een enorme overgang. Van een eigen (slaap)kamertje naar een bedstee, waarvan de deuren
’s avonds bijna dicht gingen, geen stromend water uit een kraan maar een waterput met een emmer aan een touw buiten en een pomp in de keuken, geen toilet, maar een ton (poepdoos) die iedere week door de strontkar werd geruild.
Het café kan ik nog steeds uittekenen: op de deur stond met grote letters GELAGKAMER. In het midden een biljart en in de hoek een biljart met gaten, waar de klanten een dubbeltje in moesten doen om te kunnen spelen. Voor de ramen waren tafeltjes en stoelen en op de bar stond een grote ijzeren koffiekan op een petroleumstel te pruttelen, hieruit werd de gehele dag koffie geschonken. Voor de ramen hingen mededelingen voor de “h h reizigers” (= hunne heren reizigers), die hun eigen boterhammen konden nuttigen met koffie voor 10 cent of een glas melk voor 5 cent. Een uitsmijter kon ook, die kostte 95 cent. Soms waren er veel klanten voor uitsmijters en dan moest ik op een holletje naar de kruidenier om eieren te halen.
Zondagmiddag was het druk, dan kwamen de supporters van de voetbalclub ‘Hunsingo’ na afloop van de wedstrijd een biertje drinken. Ik mocht dan het plateau met bier rondbrengen. Soms kreeg ik dan van een gulle supporter een halve cent, waarmee ik de koning te rijk was.
De weg naar het dorpsschooltje (3x2 klassen) leek lang en ging via een hoge brug en een breed water. Natuurlijk op klompen, zoals elke jongen. Onderweg passeerde ik de pastorie, waar de dominee woonde en waar ik op de zondagmorgen naar de mooie Bijbelverhalen luisterde. Ik moest dan wel tekstjes leren en als ik dat goed deed, kreeg ik een mooi plaatje van Bijbelse gebeurtenissen.
In 2015, dus precies 80 jaar later, keerde ik terug in Winsum, inmiddels uitgegroeid tot een welvarend dorp met bovenmodale bewoners. Wat was er ontzettend veel veranderd. Waar vroeger de koeien graasden stonden nu fraaie villa’s. Het oude café van mijn vader was verbouwd tot een pizzeria. Jammer genoeg was ik er op een tijd dat de zaak gesloten was, zodat ik niet heb kunnen zien wat er met mijn oude bedstee was gebeurd. En natuurlijk ook de toiletten.
De weg naar mijn oude schooltje bleek nu heel kort te zijn. De pastorie, in mijn herinnering een fraaie behuizing, was nu een leegstaand vervallen pand (te koop) met een verwaarloosde tuin waar ik nu, al kreeg ik geld toe, niet zou willen wonen. Het brede water, in mijn herinnering zo breed als de Lek, bleek een smal water van ongeveer 2 meter; de brug, in mijn herinnering een tweede Erasmusbrug, bleek een smalle boogbrug met een plaquette waarop de tekst “Deze brug werd op 10 mei 1940 opgeblazen om de Duitse troepen tegen te houden”.
Het heeft niet geholpen…
Mijn oude dorpsschooltje stond er nog maar was de Openbare Bibliotheek
geworden. Het oude kerkje, waar ik als zevenjarige een enkele keer op de blaasbalg mocht trappen, was gesloten en tot monument verklaard. Kortom een bezoek aan Winsum bracht veel jeugdsentiment boven.
Na een jaar verhuisden wij van dit dorpje naar Hilversum, waar mijn vader ”commies de rang” werd bij Grand hotel Gooiland. Geen idee wat het woord inhield, maar ik vond het mooi om dat te vertellen tegen mijn vriendjes. We kwamen van de hel in de hemel: alle luxe die ons in Winsum had ontbeerd, was nu aanwezig. Het gekke is dat ik van het jaar Hilversum vrijwel niets meer weet.
